(tekst, uitgesproken bij de boekpresentatie van de nieuwe editie van Consuminderen met Kinderen, van Marieke Henselmans. 24 oktober 2014 bij Broese, Utrecht)
Geachte aanwezigen, lieve Marieke
Toen ik zestien jaar geleden mijn dochter kreeg… nee, ik moet
langer terug in de tijd. Toen ik negen jaar, was, bijna tien, kreeg mijn oudste
zus een tweeling. Twee dochtertjes. Voor mij als kersverse tante was dat
natuurlijk het paradijs, daar kan geen babyborn tegenop (maar die bestond nog
niet). Extra handen waren natuurlijk altijd welkom, en in die tijd waren er nog
gewoon katoenen luiers. Ik hielp met badderen, flesjes geven en luiers vouwen.
En omdat ik drie oudere zussen heb, was er in de jaren daarna elke paar jaar
wel een nieuwe baby om vast te houden en te zien opgroeien.
Toen ik mijn dochter kreeg verheugde ik me dus al op de
katoenen luiers, waarvan ik grote stapels op koninginnedag had gekocht. Plastic
strikslips bleken nog steeds te koop. En natuurlijk kreeg ik ook de lijst onder
ogen van wat je allemaal moet aanschaffen als je een kind krijgt. Maar ons
budget was zeer beperkt. Gelukkig vonden we tweedehands een mooie grote wieg,
die mijn man netjes overschilderde. Samen met mijn moeder maakte ik de
bekleding en het matrasje. Vanuit alle windstreken bereikten mij zakken vol met
babykleertjes, zodat ik het – gezeten op de grond, samen met mijn schoonmoeder-
voor het uitzoeken had. Mijn vader timmerde naar mijn ontwerp de commode, het
geboortekaartje tekende ik zelf en zo waren we er helemaal klaar voor. Ik heb
die katoenen luiers nog best een tijdje volgehouden: de kraamzuster kwam met de
geweldige tip dat schilderstape makkelijker en veiliger waren dan dat geprik
met spelden en een goede vriend (ook huisvader) leerde mij een nieuwe
vouwtechniek met dubbele plasgoot. Toen mijn baby groter werd stapte ik over op
wegwerpluiers maar Pampers heb ik nooit gekocht.
Van huis uit heb ik, behalve veel liefde en familie, ook een
bepaalde zuinigheid meegekregen. Of zo je zeggen wil, relatief weinig
materialisme. Dure etentjes waren er wel (vanwege mijn vader’s bedrijf) maar
met de hele familie pannekoeken eten, of picknicken in het Amsterdamse Bos, was
véél gezelliger. Je begrijpt dat het boek Consuminderen met kinderen, dat
verscheen toen mijn dochter een jaar was, bij mij helemaal in goede aarde viel.
De vindingrijke tips om het met weinig geld goed te hebben, kwamen me zeer goed
van pas. Daarnaast was de schrijfster op een heel prettige manier een ervaren grote
zus, met talloze tips over voeden en opvoeden.
En daarmee vond ik het meteen ook een heel bijzonder en
belangrijk boek, in al zijn bescheidenheid. Want anders dan ik, hebben veel van
mijn leeftijdgenoten en al helemaal de jongere generaties, vrij weinig ervaring
met baby’s en kinderen. Als je zelf maar één broer hebt, en nauwelijks neven of nichten, is het waarschijnlijk dat de eerste baby die je in handen krijgt, die van jezelf is. Informatie komt dan al gauw vanuit de
commercie: alle reclames en glossy’s met de mooiste, duurste spullen. Het
boekje Consuminderen is een goede tegenhanger, die alle koopdrift heerlijk
relativeert vanuit de vraag: wat heb je echt nodig, en wat is onzin die je
aangepraat wordt? Nou, ontzettend veel in de supermarkt en andere winkels
blijkt onzin die je aangepraat wordt. Het bleek ook voor mij niet eenvoudig om
tegen de stroom in te zwemmen, zeker niet toen mijn dochter wat ouder werd en
de Ligakoeken (2 in een pakje!), Sultana’s (drie!) en pakjes drinken op school de regel bleken
te zijn en mijn dochter met haar mandarijntje de uitzondering (waarbij
commentaar van de andere kinderen natuurlijk niet uitbleef). Mijn voorstel om
alle kinderen fruit, of thee met desnoods één biscuitje te laten eten, werd
weggewuifd als betuttelend. En ondertussen deed de marketing via de
leeftijdgenootjes haar werk.
Ouders van nu hebben meer dan ooit te maken met druk vanuit
marketing. Niet alleen op hun eigen leven: je moet de juiste koffiemachine
hebben, sushi, speltbrood of juist cupcakes eten maar ook naar de sportschool,
je hebt natuurlijk een perfect leven en een perfect huis en een perfect
lichaam, maar ook je kinderen zijn helemaal perfect en gezond, met blije
gezichten en kleertjes van het juiste merk. Dat de meeste ouders zich helemaal
suf rennen en werken om dit allemaal voor elkaar te krijgen en daarin in de
verste verte niet slagen, daarover kan Brigitte Kaandorp veel leuker vertellen
dan ik. Maar dat ouders zich helemaal suf rennen, dat is zeker. Opmerkelijk is
dat in de algemene opinie alleen de ouders verantwoordelijk gehouden worden
voor het nee zeggen tegen alle verleidingen; over de voortdurende terreur van
kindermarketing in de supermarkt, in de reclamefolders, in alle
televisiezenders en spelletjes op internet, en niet in de laatste plaats via
leeftijdgenootjes, daar hoor je niemand over. Voor deze ouders, voor álle
ouders, is het boekje Consuminderen een enorme steun in de rug, juist vanwege
de praktische inslag. Ik ken geen ander boek dat zo nuchter weerwerk biedt
tegen de reclameterreur die juist ouders zo onzeker maakt: je wilt toch immers
het beste voor je kind? Consuminderen laat zien dat dat vanzelf spreekt, maar
dat dat alleen niet het duurste hoeft te zijn. Besparen is op alle fronten
mogelijk en – dat is nu zo fijn- je mag helemaal zélf kiezen: wat vind jij
belangrijk? De een wil graag minder werken, de ander wil langer op vakantie of
domweg gewoon kunnen rondkomen. Marieke laat zien dat je hierin zelf het stuur
kunt overnemen.
Maar er was nog iets anders wat me trof in het boek
Consuminderen, dat ik op die manier nog in geen enkel ander boek tegen was
gekomen: en ik citeer:
“dit is waar de ouders van een
eerste kind zo van schrikken. Mensen bereiden zich voor op de komst van een
baby door een vermogen uit te geven aan de babykamer. Dat is lief en goed
bedoeld. Alleen, wat blijkt: de baby wil die schattige muziekdoos niet, hij
huilt als je hem die poppige kleertjes aandoet en in de prachtige wieg wil hij
helemaal niet liggen. Hij wil jou. Hij wil meer geduld dan je ooit vermoedde in
huis te hebben.”
Dit trof me zó diep, was zó herkenbaar. Het was niet alleen
een enorme troost vanwege het diepe inzicht dat ouderschap betekent dat je méér
liefde, geduld en aandacht zal moeten (en willen!) geven dan je ooit voor
mogelijk had gehouden in je te hebben, dat dit ook een angstig en beklemmend
gevoel kan geven. Maar ook een eye-opener: alle spullen in de wereld kunnen mij
niet vervangen. Dit is in alle beknoptheid de kern van ouderschap, ja van het
leven zou ik zeggen. Dat alle spullen in de wereld niet opwegen tegen aandacht
en liefde, of zoals Marieke schrijft: “the real thing”.
Daarom ben ik zo blij dat er nu een nieuwe, geheel herziene
editie is, klaar om een nieuwe generatie jonge ouders te ondersteunen in hun
moeilijke taak kinderen groot te brengen in een veeleisende samenleving waarin
het gezond verstand soms lijkt te ontbreken. Het helpt je “nee” te leren zeggen
in een wereld waarin je overal “ja” op lijkt te moeten zeggen, maar niet vanuit
een opgeheven vingertje, maar vanuit de vraag: welke keuzes zijn echt die van
jezelf en welke worden je aangepraat? Wat is voor jou belangrijk? Aangevuld met
ervaring van gezinnen en terugblikjes van Marieke zelf en haar zonen, die met
heel concrete voorvallen laten zien wat er achteraf echt toe heeft gedaan en
wat niet. Een praktische, maar ook morele gids in deze woelige tijden. Ik hoop dat zeer veel ouders hier net zo veel
steun en plezier aan gaan hebben als ik destijds heb gehad. Marieke, van harte
gefeliciteerd!
Marieke Henselmans: Consuminderen met kinderen. Wat geef je ze mee? Feestelijke, herziene editie. Forte Uitgeverij, 2014. €18,95
Marieke Henselmans: Consuminderen met kinderen. Wat geef je ze mee? Feestelijke, herziene editie. Forte Uitgeverij, 2014. €18,95