Gejuich steeg op bij het verschijnen van dit boek: Een goede
manager zaait verwarring. Waarom elk bedrijf beter wordt van een beetje chaos
(van Ori Brafman en Judah Pollack). Geen wonder, op de achterflap staat: “het
perfecte excuus om je bureau niet op te ruimen”. Zie je wel, dachten de
rommelkonten op Twitter, wij zijn eigenlijk heel creatief en vernieuwend, in
plaats van slordig. Dat staat zo veel beter…
Ik moet deze pret toch even bederven, want het boek is op
geen enkele manier een excuus voor een puinhoop op je bureau. Het is wel een
pleidooi voor het doorbreken van een te grote mate van organisatie – in een
bedrijf. Die organisatie, en vooral de hiërarchie, maken vernieuwing en
bruikbare feedback vaak onmogelijk. Het boek beschrijft er prachtige
voorbeelden van. Zo had een ziekenhuis in de VS een groot probleem met
resistente bacteriën. Dat is goed op te lossen als alle medewerkers hun handen
consequent wassen, maar dat deden ze niet. Voorlichting hielp niet. Een onderzoek
was nodig. Daarbij bleek dat een complete afdeling van het ziekenhuis niet over
warm water beschikte. In een modern ziekenhuis! De verpleegkundigen moesten
telkens met een emmertje naar de kelder. Dat maakte goede hygiëne wel heel
lastig. Een overleg met de ontwerper van het ziekenhuis leverde niets op. Pas
in een overleg waarin niet alleen de ontwerpers en de verpleeghulpen, maar ook
een oudere conciërge was betrokken, kwam er een doorbraak. Deze wist namelijk
nog een oude meterkast te vinden, waar zich achter een ongebruikt aanrecht en
een heleboel schoonmaakspullen, de hoofdkraan bevond…
Wat je nodig hebt om dit soort fouten te vermijden (en om te
zorgen voor vernieuwing en versterking van je organisatie) zijn drie zaken. De eerste
is witruimte: genoeg vrije ruimte om te kunnen denken, buiten de strakke
structuren van je werk en van de organisatie. Juist in die witruimte krijgen je
hersenen de tijd en de gelegenheid om onverwachte verbindingen te leggen tussen
ogenschijnlijk volstrekt willekeurige feiten. Op die manier kan de broodnodige vernieuwing
ontstaan. Belangrijk is dat deze witruimte Echt Helemaal Vrij is.
Het tweede noodzakelijke onderdeel is het introduceren van “unusual
suspects”. Managers van bedrijven hebben te vaak de neiging om mensen aan te
nemen die op ze lijken. Daarmee beperken ze de vernieuwingskracht van hun
bedrijf. Juist mensen met een andere achtergrond kunnen zorgen voor de
broodnodige inzichten en feedback. Je moet er vervolgens wel voor willen openstaan.
En de derde factor is “georganiseerde serendipiteit”. Je
kunt het toeval van de samenloop van omstandigheden best een handje helpen door
verschillende mensen in en rond de organisatie bij elkaar te brengen en ze de
volstrekte vrije ruimte geven om met elkaar te praten. Een agenda voor die
bijeenkomst is dan al een beperking. Durf te vertrouwen.
Het boek is dus niet zozeer een pleidooi voor chaos, als wel
tégen al te gestructureerd denken. Zo dankte Einstein zijn briljante ingevingen
niet alleen aan de hoeveelheid witruimte die hij had door juist niet aan een
universiteit verbonden te zijn, maar ook door het gedisciplineerde en
gestructureerde werken aan zijn theorieën. Net zo goed is het boek een pleidooi
tegen star en hiërarchisch denken, in de organisatie en wat betreft het betrekken
van verschillende mensen. In dat opzicht sluit het enorm aan bij het onlangs bij
dezelfde uitgeverij (Maven Publishing in Amsterdam) verschenen boek over
Schaarste, door de Harvard-econoom Sendhil Mullainathan en
Princeton-psycholoog Eldar
Shafir . Daarin laten de auteurs zien dat schaarste
(in dit geval aan tijd en vrije ruimte) zorgen voor een beperking in het
denken, voor tunnelvisie. Wanneer in een organisatie alle witruimte en
serendipiteit is weggeorganiseerd, wordt deze vanzelf star: er is geen
vernieuwing meer. En contraproductief: men is bezig met het blussen van
brandjes, wat op korte termijn het meest noodzakelijk is, maar op langere
termijn juist meer tijd en menskracht kost. Dit boek laat overtuigend zien
waarom arme mensen domme dingen doen, en hoe dit juist het gevolg is van
schaarste, in plaats van de oorzaak. Ook al een aanrader.
Een beetje chaos is nodig, of zo je het noemen wil: een
beetje ruimte, en (hoewel die term inmiddels te vreselijk is voor woorden) een
beetje “out-of-the-box-denken”, wat je mogelijk moet maken door verschíllende
mensen bij elkaar te zetten, niet meer van dezelfde. Dat verklaart
waarschijnlijk ook waarom bedrijven met meer vrouwen aan de top, het ook beter
doen. Daarmee zijn namelijk meerdere posities en visies in het bedrijf zelf
vertegenwoordigd.
Maar het boek pleit helemaal niet voor chaos, integendeel. “Het
leiden van een chaotisch proces wordt een beproeving voor wie greep op de zaak
wil houden” (p. 202). De chaos moet wel in bedwang te houden zijn. Beteugelde
chaos dus. De hoera-roepers op Twitter zullen dus echt af en toe hun bureau op
moeten ruimen.
Ori Brafman en Judah Pollack: Een goede manager zaait
verwarring. Waarom elk bedrijf beter wordt van een beetje chaos. Amsterdam:
Maven Publishing 2013.
Sendhil Mullainhathan en Eldar Shafir: Schaarste. Hoe gebrek
aan tijd en geld ons gedrag bepalen. Amsterdam, Maven Publishing 2013.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten