Jongens zijn slimmer dan meisjes

Jongens zijn slimmer dan meisjes…

en andere mythes over leren en onderwijs. Zo luidt de titel van het boekje dat onlangs verscheen, geschreven door mijn twittervriendjes Pedro de Bruyckere en Casper Hulshof. Een klein, en zeer handig boekje waarin ze een aantal ideeën over leren en onderwijs aan kritisch onderzoek onderwerpen.  En hard nodig ook, als je sommige stellige uitspraken hoort die in onderwijsland rondgaan.

Want kloppen die wel?

Zo hoorde ik de bijlesdocent wiskunde van mijn dochter laatst zeggen:  kinderen leren het best door iets aan een ander uit te leggen. Even bladeren en inderdaad: onzin. Vaak wordt verwezen naar de “Glasserpyramide (of Dale, of NTL) waarbij de laagste score (10%) op wat er van de onderwezen stof onthouden wordt komt van uitleg door een leraar, en de hoogste score (90%) van het zelf uitleggen van de lesstof. Het probleem bij deze pyramide is, dat de herkomst volkomen onduidelijk is en de ingevulde percentages blijken al helemaal niet te kloppen. De verschillende manieren van leren zouden net zo goed in een vierkant kunnen staan. Inderdaad kunnen kinderen iets pas goed uitleggen als ze het goed beheersen, dus als ze al in de top van die pyramide zitten, maar het is niet zo dat ze het zelf beter begrijpen dóór het uit te leggen. Nu had ik de tegenwoordigheid van geest om niet meteen met de fonkelnieuwe wiskundebijlesleraar in discussie te gaan, maar ik houd het wel in mijn achterhoofd: uitleggen aan anderen is voor mijn dochter misschien niét de beste manier om wiskundebijles te krijgen.

Er heersen overal, dus ook in onderwijsland, vele mythes die ons denken en handelen zin en/of richting geven. Zo wordt algemeen gedacht dat jongens het slechter doen omdat het onderwijs feminiseert. Inderdaad, jongens zijn het slechter gaan doen (ten opzichte van meisjes dan) en inderdaad, het onderwijs feminiseert. Maar het een is nog geen verklaring voor het ander. We zeggen immers ook niet dat het onderwijs feminiseert omdát jongens het slechter zijn gaan doen. Uit onderzoek blijkt op geen enkele manier dat jongens (of meisjes) het slechter of beter doen bij een man of een vrouw voor de klas. Maar in onderwijsland praten velen elkaar na, gevoed door een handvol pedagogen die hun brood verdienen aan dergelijke onzin.

Zo verspreidt “onderwijs maak je samen” posters om in de klas op te hangen. Op de roze poster staat hoe meisjes zijn en hoe meisjes leren, zoals:  “Ik heb een sterker emotioneel geheugen” en “Omdat mijn hersenhelften beter kunnen samenwerken ben ik beter in multitasken”. Op de blauwe poster staat ondermeer “Ik leer beter wanneer mijn lichaam in beweging is” en “Ik ben eerder geneigd fysiek te reageren wanneer ik me bedreigd of emotioneel geladen voel” en “Ik ben sterker in ruimtelijk denken, mentale manipulatie en ruimtelijk denken.”

De Bruyckere en Hulshof zijn hier heel duidelijk over. Ten eerste klopt het idee dat meisjes taliger zijn en jongens beter in wiskunde, niet. Althans, niet vanuit hun biologische aanleg. In het verleden zijn wel verschillen aangetoond, maar die hangen samen met sociale en culturele factoren. Dat jongens het beter doen in wiskunde is een westers fenomeen en hangt samen met opvoeding en het onderwijs zelf. Bovendien: meisjes die verbaal sterker zijn, zijn vaak ook beter in wiskunde. Omdat je voor wiskunde veel taal nodig hebt.

Er is ook niet zoiets als een mannelijk brein of een vrouwelijk brein. Er zijn gemiddeld genomen wel verschillen, maar de verschillen tussen meisjes onderling, of tussen jongens onderling zijn veel groter. En dat meisjes beter zouden scoren op een test waarin empathie wordt gemeten is waar… totdat jongens tevoren wordt verteld dat zij beter zijn. Dan scoren ze ook beter.

Het grote gevaar van dergelijke denkbeelden is namelijk de selffulfilling prophecy: juist doordat mensen erin geloven, gaan ze ernaar handelen.  Ze zoeken naar hun eigen gelijk en zien dat keer op keer bevestigd. Dat is het gevaar van docenten die geloven dat jongens het beter doen met een man voor de klas: jongens gaan zich daarnaar gedragen, en meisjes gaan geloven dat een vrouw voor de klas minder waard is. Voorwaar een lonkend toekomstbeeld. En wat te denken van kinderen die opgroeien met zo'n poster voor de klas?

Dergelijke denkbeelden kunnen ons houvast geven, maar als ons handelen daardoor in de verkeerde richting wordt gestuurd, zijn we beter af met nuances. Daarom zou iedereen die met onderwijs te maken heeft, het boekje grondig moeten bestuderen.

Pedro de Bruyckere en Casper Hulshof: jongens zijn slimmer dan meisjes en andere mythes over leren en onderwijs. Lannoo Campus/ Van Duuren psychologie 2013.

http://www.onderwijsmaakjesamen.nl/actueel/boysandgirls/

 Leestips:

Asha ten Broeke: Het idee M/V.  Ontmaskering van een hardnekkig denkbeeld. Uitgeverij Maven Publishing 2010.
Cordelia Fine: Waarom wij allemaal van mars komen.  Hoe neuroseksisme aan de basis ligt van de verschillen tussen man en vrouw. Uitgeverij Lannoo 2011.