In Trouw van 9 mei 2013 staat het met dikke letters in de
kop: “Kinderen uit beschermende gezinnen vaker slachtoffer pesten”. (1) De
opvoedstijl van ouders heeft volgens het artikel invloed op de kans dat
kinderen zich tot pestkop of slachtoffer ontwikkelen, zo blijkt althans uit
Brits onderzoek. Zegt het artikel.
Het lijkt een
logische redenering: de opvoeding van kinderen thuis heeft invloed op hun
weerbaarheid en sociale vaardigheid, en dus op de kans dat kinderen op school
gepest worden of zelf pesten. Het artikel besluit dan ook met een pleidooi voor
begeleiding van gezinnen als de kinderen nog heel jong zijn, om latere
problemen te voorkomen.
Het klinkt allemaal plausibel, maar op een flink aantal
punten gaat het mis.
Mijn eerste punt van kritiek betreft de opening van het
artikel: “kinderen onder elkaar kunnen meedogenloos zijn”. Dat suggereert dat
het pesten een probleem van kinderen is. Het tegendeel is waar: pesten is een
probleem van groepen. Het kan iemand op elke leeftijd treffen: op het werk, in
het leger, in de buurt, in het bejaardentehuis. Dat pesten onder kinderen vaak
voorkomt, ligt er vooral aan dat wij kinderen in groepen onderbrengen, in het
onderwijs. Pesten is geen kinderprobleem, maar een groepsprobleem. Dat maakt de
vraag of opvoeding invloed heeft al heel wat minder relevant.
Nog afgezien van de invalshoek. Dit onderzoek zoekt de
oorzaak van pesten in het gepeste (of pestende) individu. Natuurlijk is inzicht
in de pestproblematiek belangrijk, maar de stap van oorzaak naar schuld is dan
nog maar klein. Hadden de ouders maar anders moeten opvoeden. Had het kind maar weerbaar moeten zijn. Dat ligt ook
besloten in het pleidooi voor opvoedbegeleiding (waarbij ik me nog afvraag hoe
ze die ouders willen benaderen). In zijn blog als reactie op het Trouw-artikel(2)
stelt Theo Klungers dan ook terecht dat pestkoppen nóóit het recht hebben om te
pesten, of iemand nu weerbaar is of niet. Daarnaast is het natuurlijk heel beperkt
om bij een groepsprobleem als pesten te kiezen voor een individuele onderzoeksbenadering,
wat bij onderzoek door psychologen vaker een bezwaar is.
In het onderzoek werden 70 studies naar opvoeding en pesten
geanalyseerd. Dat levert hooguit informatie op naar samenhang tussen opvoeding
en pesten, maar vertelt nog niets over de betekenis daarvan. Zo gingen mijn haren
recht overeind staan bij de term “overbeschermende ouders” . Niet alleen is dat
geen waardenvrije term (er zit een duidelijke veroordeling in), maar je moet je
ook afvragen waaróm zijn die ouders zo
beschermend? En als hun kinderen gepest worden, hoe beschermend zijn zij dan nog? Wellicht kennen zij hun kind zo goed dat zij weten dat het minder
weerbaar zal zijn, omdat het gevoeliger is dan gemiddeld, of op een andere
manier iets “anders” is dan anderen. Is het pesten dan een gevolg van de
opvoeding, of hangt het samen met dat “anders” zijn? (3)
Of wellicht hebben die ouders zelf een pestverleden, met
dramatische gevolgen voor hun zelfvertrouwen, hun sociale vaardigheid en
vertrouwen in de mensheid? Het zou zomaar kunnen. Niet voor niets moest ik ooit
tegen mijn kind zeggen: “het spijt me, ik weet niet wat je moet doen om niet
gepest te worden. Ik weet maar al te goed wat je moet doen om wél gepest te
worden.” Ik kan me voorstellen dat pesten (zowel als dader of als object)
erfelijk is.Maar het allergrootste bezwaar kwam bij me op toen ik eens goed naar het genoemde onderzoek zelf keek. Het blijkt dat een negatieve opvoeding een sterk verband heeft met pesten als dader, en een zwak verband heeft met gepest worden. En dat van alle soorten negatief opvoedingsgedrag de overbeschermende opvoeding juist het minste invloed had op pesten of gepest worden. Om precies te zijn: nauwelijks. (4) Misbruik en verwaarlozing hebben een sterke invloed; een opvoeding waarin slecht gecommuniceerd wordt met het kind een matige invloed. Lees het zelf na, ik ben benieuwd wat jullie eruit opmaken.
Waarom dan die vette koppen, al die aandacht voor overbeschermende ouders en hun vermeende negatieve invloed? Omdat dat zo lekker aansluit bij de heersende trend van ouders bashen, waarbij ouders de schuld krijgen van bijna alle maatschappelijke problemen. Waarbij ouders die hun stinkende best doen “helicopterouders” worden genoemd. Zodat ouders het eigenlijk niet goed kúnnen doen. Daarover later meer, voor nu zeg ik alleen: pesten is een groepsprobleem en komt bij alle leeftijden voor. De oorzaken moeten in de groepsdynamiek gezocht èn gevonden worden.
(2) http://www.posicom.nl/tips/39-tips-over-pesten/164-kinderen-uit-beschermende-gezinnen-vaker-slachtoffer-van-pesten
(3) http://miekevanstigt.blogspot.nl/2013/01/naar-een-effectieve-aanpak-van-pesten.html
Goed stuk. Klinkt inderdaad zo logisch dat pesten een groepsprobleem is en geen kinderprobleem.
BeantwoordenVerwijderenMamaNatuurlijk
Naschrif: ik besprak dit onderwerp met mijn ouders en mijn vader vertelde het volgende verhaal: In zijn jeugd (jaren '30) in een Amsterdamse volkswijk, was een jongen die altijd door zijn moeder naar school gebracht werd. Terwijl hij daar eigenlijk al te groot voor was en de school heel dichtbij. De jongen werd daarmee geplaagd (pesten wilde mijn vader dat niet noemen) totdat ze een tijd later hoorden dat die jongen een broertje had gehad. Dat op weg naar school was doodgereden...
BeantwoordenVerwijderenElke ouder is bezorgd over zijn/haar kind, natuurlijk. Maar als je wordt geconfronteerd met een kind dat zich niet kan gedragen, moet je daar dan de ouders van het slachtoffer op aanspreken? Is grensoverschrijdend gedrag iets dat uitgelokt wordt of is dit het gevolg van de opvoeding?
BeantwoordenVerwijderenAls 20% van de pesters in het criminele circuit komt, hoe kun je de slachtoffers van die kinderen dan een verwijt maken? Dat gepest worden genetisch bepaald lijkt te zijn is niet het gevolg van een overbeschermde opvoeding, maar van een ervaring.
Het ergst van alles is het ontbreken van de stelling dat als je je kind een slechte opvoeding geeft, dat het dan misschien wel een pester wordt! Hiermee wordt het idee van een groepsproces ontkracht. Pesten is m.i. een individuele actie waar meelopers voor worden ingeschakeld. Het pesten speelt zich af tussen twee personen, meer niet! Het betreft de leider van de pesterij en het slachtoffer. De meelopers doen alleen wat de pester zegt of goedkeurt, de omstanders pesten niet en de onwetenden bemoeien zich er helemaal niet mee en die kun je dus ook geen verwijt maken. Er zijn dus slechts twee personen betrokken bij de pesterij en dat kun je nauwelijks een groepsproces noemen. De stelling dat pesten een groepsprobleem is veronderstelt dat de groep het moet oplossen en dat kan alleen maar de opvatting van de anti pesten organisaties zijn. Zij leggen hiermee een nieuw rookgordijn om hun eigen falen te verbergen. De bestaande anti pesten methodes zijn prima geschikt om kinderen te leren hoe met elkaar om te gaan maar zijn absoluut ongeschikt om een pesterij te stoppen of zelfs maar te voorkomen. Dit bewijs is door de staatssecretaris al aangegeven.
Rinus (Pestbriefje.com) Rodenburg